Rouw minder rauw!

De voordeurbel gaat. Politie aan de deur: “mogen wij binnenkomen?

Families omschrijven dit moment als: "Je hart staat stil en je weet en voelt door heel je lijf: dit is niet goed”.

Vragen, héél véél vragen komen op. Wat is er gebeurd? Dit kan toch niet waar zijn, vanmiddag had ik nog contact? De politie doet het maximale, maar ze doen natuurlijk vooral verslag van de feiten. Ze adviseren je een uitvaartonderneming te bellen om zaken te regelen en vertrekken. Na het bezoek van de politie begint direct het nieuwe leven. Weg is het leven dat je kende, dat zo vertrouwd was. Een geliefde is plotseling overleden. De families horen het bericht aan zonder het echt te horen, te geloven, te voelen en zonder dat het doordringt.

Wanneer ik de telefoon aanneem luister ik geconcentreerd naar wat er feitelijk gezegd wordt èn wat ik tussen de regels door hoor. In mijn hoofd ontstaat een soort prioriteitenlijst. Want niets is mijn inziens zó belangrijk voor het afscheidsproces, dan de dingen te doen in de juiste volgorde, het passende tempo en met de juiste aandacht en beleving.

Hetgeen dat van belang is kan per familie en situatie uitermate verschillen. Zo ook is er een groot verschil of er sprake is van een natuurlijke of onnatuurlijke dood, zoals bijv. suïcide of moord. Kortom welke stappen als eerste nodig zijn is oa afhankelijk van de doodsoorzaak, de thuissituatie, het geloof en waar de overledene verblijft. Daar is geen protocol op te schrijven, daar willen en kunnen we geen standaard op los laten. Ik leer mijn team: “golf mee op wat er is en wat mensen nodig hebben, hou overzicht en koers en denk vanuit beleving”.

Een belangrijke stap in het afscheidsproces is het spoedig organiseren van een eerste weerzien met de overledene, de ‘werkelijkheid zien en voelen'. Maar dan wel een ‘prettig’ eerste weerzien. Zo heb ik laatst een eerste ontmoeting met een dag uitgesteld omdat de overledene in kwestie niet wenselijk toonbaar was na obductie en in een kil politiemortuarium lag. We hebben haar direct na vrijgave van de politie laten ophalen en overgebracht naar een ‘warme’ huisomgeving. Haar vervolgens een eerste verzorging gegeven en kleding aangedaan. Daarna heeft ons team een setting gecreëerd die het meest maximaal haalbare was. Het zeer emotionele weerzien, zonder enige tijdsdruk, werd uiteraard door een teamlid begeleid. De dag daarna vond de rituele wassing plaats conform haar geloof. Het gezin is achteraf zo blij met deze (uitgestelde) stappen dat zelfs de Imam mijn teamlid knuffelde vanuit dankbaarheid na haar afscheid. Denken vanuit beleving, in plaats van regelen en doen wat gevraagd, heeft hierin het verschil gemaakt.

Daarom schrijf en spreek ik met regelmaat over begeleiding bij leven en afscheid. Neem ik u mee in mijn columns en blogs naar situaties en geef sfeerbeelden. Benadruk ik het bewust beleven van de te nemen stappen. De praktijk laat iedere dag weer zien dat beleving en begeleiding een verschil maakt. En alle reacties tijdens het afscheidsproces, en vooral ook de reacties na langere tijd van gezinnen, geeft aan dat deze manier van werken, mensen een stevige basis geeft om verder te kunnen met leven. Natuurlijk met verdriet maar wel met een rouw die minder rauw is.