Sterven als boeddhist
Meneer ontmoet ik met zijn 'team' in het hospice. De kamer waar hij zijn 'huis' heeft gemaakt in deze fase van zijn leven. De laatste fase. Gedurende zijn leven heeft hij zijn leven gewijd aan het boeddhisme. Nu zijn sterven in zicht komt wil hij ook zeker weten dat hij begeleidt kan worden volgens de 'boeddhistische stroming'. Hij heeft mij uitgenodigd daarover te komen sparren. Alhoewel ik mijn leven niet als boeddhist leef ben ik wel bekend met deze stroming en heb er affiniteit mee. Samen spreken we over zijn wensen, de mogelijkheden en de uitdagingen die er liggen. Uitdagingen die ook het hospice raken.
Een mooi proces volgt waarin iedere betrokken persoon en partij bereid is 'out of the box' te denken. Samen komen we tot een plan waarbij wederzijds respect en bewaken van grenzen aan de basis ligt.
Het boeddhisme gaat uit van wedergeboorte en er zijn factoren die bepalen in welke vorm we wedergeboren worden. Zo is het stervensproces van groot belang. Deze begint al vóór de laatste ademhaling en eindigt wanneer de subtielste energie tezamen met het subtielste bewustzijn het lichaam verlaat; dit kan enkele dagen zijn nadat de klinische dood is ingetreden. Zonder verder helemaal in detail te treden over de factoren die een positieve sturing kunnen geven aan de vorm van wedergeboorte treft men hier al een eerste dilemma aan waar we in de westerse cultuur tegenaan lopen. "Kunnen (willen?) we een lichaam geheel met rust laten (niet aanraken) na het sterven en het lichaam de ruimte geven deze "fase van meditatie' te bieden?"
Door goed overleg met zijn team, het hospice, de begeleiding van onze kant bij leven en aansluitend het begeleiden na het klinische overlijden, heeft meneer alle ruimte gekregen zijn boeddhistische normen en waarden te hanteren. Toen het hartchakra was afgekoeld en we zijn lichaam konden verplaatsen (dit was 48 uur na het klinische overlijden) en overbrachten naar onze suite in Sterrenheuvel werd ook daar door zijn 'team' een prachtige Boeddhistische sfeer gecreëerd. Ze vonden het heerlijk dat ze in alle privacy en rust, in hun eigen ruimte en op hun eigen manier afscheid konden nemen. Het afscheid van zijn lichaam dat volgde was gevuld met mantra's, lezingen, tsok, boeddhistische beoefening, phowa en al wat nodig was.
Daags na het afscheid mochten wij van zijn 'team' een bericht ontvangen. Het luidde:
"Lieve Patty, de mogelijkheden en de begeleiding van jou en jouw team waren echt geweldig! Warm, flexibel en professioneel. Wij allen waren er zeer gelukkig mee. Nogmaals hartelijke dank!
Zo zie je maar dat samen spreken over de dood, open staan voor wat je niet kent maar misschien ook kan, een prachtige weg is om samen te bewandelen. Het opent deuren tot nieuwe wegen van omgang met elkaar en de dood. Ieder op zijn eigen wijze".
